Wątpliwości Rzecznika Praw Obywatelskich odnośnie art. 162 KPC
Rzecznik Praw Obywatelski http://www.rpo.gov.pl podjął wątpliwości, odnośnie konstytucyjności przepisu art. 162 KPC dającego stronom możliwość zgłoszenia tzw. zastrzeżenia do protokołu, czyli zwrócenia uwagi na uchybienia przez sąd przepisom postępowania.
Art. 162 KPC: Strony mogą w toku posiedzenia, a jeżeli nie były obecne, na najbliższym posiedzeniu zwrócić uwagę sądu na uchybienia przepisom postępowania, wnosząc o wpisanie zastrzeżenia do protokołu. Stronie, która zastrzeżenia nie zgłosiła, nie przysługuje prawo powoływania się na takie uchybienia w dalszym toku postępowania, chyba że chodzi o przepisy postępowania, których naruszenie sąd powinien wziąć pod rozwagę z urzędu, albo że strona uprawdopodobni, iż nie zgłosiła zastrzeżeń bez swojej winy.
Rzecznik Praw Obywatelskich w piśmie z dnia 6 lutego 2015 r. zwrócił się do Ministra Sprawiedliwości o ustosunkowanie się do podniesionych wątpliwości oraz przedstawienie stanowiska w sprawie.
Rzecznik podnosi, że strona nie tylko zobowiązana jest spostrzec uchybienie sądu, ale też niezwłocznie wskazać sądowi przepisy, które naruszył. W przeciwnym wypadku strona utraci prawo podnoszenia takiego uchybienia w dalszym toku postępowania.
Najczęściej, jak pokazuje praktyka, uchybienia dotyczą przepisów postępowania dowodowego. Niezgłoszenie odpowiedniego zastrzeżenia w tym zakresie może narazić stronę na utratę możliwości udowodnienia swoich racji również w postępowaniu odwoławczym. Strona nie może bowiem skutecznie zarzucić w apelacji uchybienia sądu pierwszej instancji przepisom postępowania, dotyczącego oddalenia wniosków dowodowych, jeżeli nie zgłosiła zastrzeżenia w trybie art. 162 KPC w odpowiednim czasie.
Według Rzecznika Praw Obywatelskich brzmienie przepisu art. 162 KPC odwraca wręcz role procesowe. Bowiem sąd zwolniony jest ze znajomości przepisów postępowania, a obowiązek ten został nałożony na strony. Negatywne konsekwencje pomyłki sądu ponosi wyłącznie strona.
Rzecznik wysnuwa wniosek, że regulacja płynąca z art. 162 KPC może ograniczać konstytucyjne prawo do sprawiedliwego rozpoznania sprawy przez niezawisły sąd (art. 145 § 1 Konstytucji). Zdaniem Rzecznika realizacja zasady sprawności postępowania nie może być stosowana kosztem prawa do sądu. Szczególnego znaczenia przedstawione wątpliwości nabierają przy działaniu strony bez profesjonalnego pełnomocnika.
link do pełnego wystąpienia Rzecznika Praw Obywatelskich znajduje się TU
Regulacja płynąca z art. 162 KPC ma za zadanie m.in zapobiegać nielojalności procesowej poprzez zmuszenie stron do zwracania na bieżąco uwagi sądu na uchybienia procesowe sądu, aby nie dopuścić do ich tolerowania w toku postępowania z zamiarem wykorzystania ich w środku odwoławczym.
H. Pietrzkowski, Metodyka pracy sędziego w sprawach cywilnych, Warszawa 2014
Paweł Socha
Paweł Socha: Blog Prawnika 
Jedna uwaga